کوران

براحتی می توانیم کانالهای عریض بسازیم و پنکه هایی آنقدر بزرگ بکار ببریم که هوای کافی برای تهویه اتاق تامین کنند. ولی، رساندن هوا به اتاق و پخش آن به همه قسمتهای اتاق بدون ایجاد مدار کوتاه بین هوای ورودی و هوای برگشت بدون تولید کورانهای غیر قابل تحمل و صدای مزاحم و ناراحت کننده را مسئله پیچیده ای است.

هنگامی که هوا با سرعتی بیش از 25 فوت در دقیقه(تقریبا 1/3  مایل در ساعت) از کنار انسان بگذرد، بیشتر مردم احساس وجود کورانی مزاحم را می نمایند. یعنی اگر هوا با سرعتی بیش از 1/3 مایل در ساعت در عرض یک اتاق نشیمن 25 فوتی حرکت کند، احساس نا خوشایندی به ساکنان دست می دهد.

برای طرح شبکه ای که بتواند هوا را بین 8 تا 13 فوت در طول یا عرض اتاق حرکت دهد، سرعت هوایی معادل 500 فوت در دقیقه ( 6 مایل در ساعت ) لازم است. بنابراین برای این که افرادی که در اتاق هستند در معرض بادی به سرعت 25 فوت در دقیقه باشند، محل و طرح شبکه های ورود و خروج هوا باید طوری باشد که ساکنین اتاق در معرض کوران ناراحت کننده نباشند.

برای حرکت دادن هوا در طول اتاقی طویل و تحت سرعت معقول، پیش بینی محل برگشت هوا عامل مهمی است. شبکه کانالهای برگشت باید روبروی کانالهای ورودی باشند. در صورتی که تهویه یا خارج کردن هوای گرم مورد نظر باشد(فصل سرما) شبکه کانالهای برگشت باید در نزدیکی سقف و در فصل زمستان در مجاورت کف اتاق باشند.

در شکل 5 چند نمونه ترتیب و طرح کانالهای ورودی و نحوه پخش هوا و در شکل 6  نمونه هایی از طرح ها و ترتیب شبکه کانالهای برگشت نشان داده شده است.

سروصدا

سیستم و شبکه پخش و توزیع هوا باید طوری طرح شود که هم قادر به نقل هوای تازه و هم انتقال بار گرمایی باشد. ولی باید این کارها بنحوی صورت بگیرد که سبب ناراحتی ساکنان خانه نشود. دو عامل ایجاد ناراحتی و مزاحمت عبارتند از سروصدای زیاد و کوران.

شکایتهای متعددی به فروشندگان و سرویسکاران تجهیزات تهویه میرسد که از سر و صدای ناهنجار و گوش آزار دستگاه ها حکایت میکند.

 

اشکال پیدایش صدا را میتوان به سه عامل زیر نسبت داد :

عامل مولد صدا یا منبع صدا.

عامل حامل صدا و ناقل صدا.

بازتاباننده ها وتقویت کننده های صدا.

 

منبع صدا، یک ارتعاش قابل شنیدن است. این ارتعاش ممکن است از واحد گرم کننده، سرد کننده، مکانیزم پنکه، تلاطم جریان هوا، دیوارهای کانال و یا شبکه های کانال ناشی شود. سر و صدا و صوت نتیجه حرکت و ارتعاش و لرزش اشیا است. این حرکت ممکن است از لرزش جسمی در هوا و یا حرکت هوا در مقابل آن ایجاد شود. مانند حالتی که در کانالهای تاسیسات تهویه پیش می آید.

مثال خوبی برای درک چگونگی تولید صدا از حرکت، صدایی است که از پرواز زنبور و امثال آن شنیده می شود. با حرکت بالها به بالا ملکولها ی گاز(هوا) بالای بال فشرده شده و در جهت بالا به آنها انرژی یا نیرو وارد می شود. در همان حال ملکولهای هوای زیر بال منبسط شده فضای خالی مانده جای بالها را پر می کنند و از یکدیگر قدری فاصله می گیرند (هوا رقیق می شود) و در نتیجه در زیر بالها فشار کمتری بوجود می آید. این تراکم و انبساط هوا با هر بار بال زدن از یک سو به سوی دیگر بال منتقل می شود، یک بار بالا متراکم و پایین منبسط می شود و در مرحله پایین آمدن بالها عکس این حالت پیش می آید و این تراکم و انبساط هوا سبب بحرکت در آمدن موجی از فشار(صوت) در هوا می شود. دیواره یک کانال فلزی ارتعاش دار نیز امواج صورتی متناوبی می سازد که شبیه حالت بال زنبور است.

واحد اندازه گیری صدا “دسی بل” است و برای اندازه گیری سطوح مختلف صدا “دسی بل مترهای” زیادی موجود است. “دسی بل” db نماینده تعداد تواتر نوسان فشار هوا و دامنه و اندازه ارتعاشات آن است. اصوات منتشره در هوا را معمولا بر حسب تواتر در ثانیه بیان می کنند cps و پنکه ها منبع ایجاد صدا هستند، هوای تند و سریع، موتور برقی نیم سوز، کمپرسورها و جریان سریع ماده سرمازا(تخصص در خمهای تند لوله ها) منابع ایجاد صدا هستند. توسط دامنه و سطح صدای بعضی محلها و مکانها در جدول شکل 4 قید شده است. یک منبع دیگر مولد صدا که سبب شکوه می شود، سر و صدای ناشی از سرعت زیاد هوا در کانالها است که به تلاطم و گرد باد تبدیل می شود و اغلب نتیجه کوچک بودن کانال نسبت به قدرت دمندگی پنکه است که سبب سرعت گرفتن هوا در کانال می گردد.

Typical Condition	Decibels
	0
	10
	20
Residential area at night	30
Average residence	40
Private business iffice	50
Industrial area	60
Heavy traffic	70
	80
	90
	100
Woodworking shop	110
Boiler shop	120

ش4 سطح صدا(بر حسب دسی بل) در مکانهای مختلف

 

ناقلین صوت و سروصدا، مواد و مصالح جامدی هستند که ارتعاشات تولید شده در مولد را به جاهایی می برند که ایجاد مزاحمت می کند. کف، سقف، کانالها، درها و لوله ها همه و همه می توانند ناقل و حامل این ارتعاشات باشند.

تشدید کننده ها و باز تاباننده های صوت و سروصدا، معمولا سطوح سخت و صاف و صیقلی هستند. دیوارها، سقف، کف و احیانا اثاثیه منزل ممکن است مقداری جزیی از این ارتعاشات را بگیرد. همچنین تواتر آنرا بالا برده و در جهتی منعکس کنند که عملا قسمتی از فضا را تحمل ناپذیر کنند.

مشکلات ناشی از بازتاب صدا و حفظ شدت صدا در حدود قابل تحمل پیوسته تحت مطالعه و بررسی است و روز بروز نتایج امیدوارکننده تری به دست می آید. پارچه ها و منسوجات نرم مانند پرده ها و روکش مبلمان ، جاذب صدا هستند. کانالهای نمد پوش شده یا عایق پوش شده(از داخل) نیز صدا را جذب و خفه می کنند.

در بعضی از ایالات و شهرهای ایالات متحده آمریکا حدود صدای مکانیزمهای مختلف طبق قانون مشخص و محدود شده است. برای مثال در یکی از شهرها، حد قابل صدای یک کولر گازی پنجره ای را 50 دسی بل از فاصله 10 فوتی محدود کرده اند. برای رعایت این قانون به صداکشهای بسیار قوی نیاز است.

حد مجاز سرعت حرکت هوا(بر حسب فوت در دقیقه) تا حدودی به نوع ساختمان مورد تهویه بستگی دارد. بیمارستانها، مساجد، کلیساها، سالنهای نمایش و سخنرانی، مکانهای مسکونی و غیره. در جاهایی که شدت صدا عامل مورد توجه باشد، باید سرعت حرکت هوا در حداقل ممکن حفظ شود. اگر امکان کاهش سرعت هوا موجود نباشد، می توان با استفاده از دریچه های تخلیه صدا و یا پوششهای نرم و صداکش مانند نمد و پارچه و غیره سطح صدا را پایین آورد.